In een kruik op een oude begraafplaats in Egypte vonden drie broers in 1945 een verzameling raadselachtige teksten uit de begintijd van het christendom, de zogenaamde 'Nag Hammadi-geschriften'. Ze vormden de inspiratie voor een cyclus van vier stukken die de Oostenrijkse componist Bernhard Lang speciaal voor Nadar Ensemble componeerde. De hoofdpersoon is een vrouwelijke goddelijke figuur die door middel van paradoxale uitspraken haar luisteraars oproept om vanuit een staat van dwaasheid terug te keren naar het 'ware' leven. Hermetika is een beklemmende eclectische cyclus langs verschillende locaties waar zowel het hemelse als het helse naast elkaar bestaan.
Hermetika IX werd geschreven in opdracht van Concertgebouw Brugge.
Bernhard Lang: Hermetika IX - Vox Angeli II
Onderdelen: Osculetur me - Nigra Sum - Le Tonnerre - Het engelenlied
Marieke Berendsen, viool en scenografie - Nico Couck, e-gitaar, Katrien Gaelens, fluit - Yves Goemaere, percussie - Wannes Gonnissen, geluid - Robin Goossens, zakelijk leider - Jasmijn Lootens, cello - Pieter Matthynssens, artistiek leider - Elisa Medinilla, keyboard - Els Mondelaers, zang - Thomas Moore, trombone - Dries Tack, klarinet - Veerle Vervoort, productieleider
Teksten kunnen hier worden gedownload:
Engelen en demonen
Ik ben de prostituee en de eerbiedwaardige.
Ik ben de vrouw en de maagd.
Ik ben de moeder en de dochter.
In HERMETIKA IX 'Vox Angeli II' stelt Bernhard Lang de vrouw centraal. Ze ontleent haar woorden aan de Nag Hammadi-geschriften, een verzameling apocriefe bijbelteksten die in 1945 werd gevonden op een oude begraafplaats in de buurt van het Egyptische dorp Nag Hammadi. Opvallend in dergelijke vroegchristelijke geschriften is de dualiteit tussen het goddelijke en het aardse - een spanningsveld dat Lang al lang intrigeert. Onder de titel 'HERMETIKA' hing hij er een reeks composities aan op, aanvankelijk voor koren (Hermetika I-III) en later voor zangstem met instrumenten (Hermetika IV-IX). Dat de menselijke stem zo'n belangrijke rol speelt in de serie hoeft niet te verbazen. Niet voor niets worden liturgische teksten vaak gezongen. In spiritueel-filosofische overtuigingen wordt de stem vaak gezien als een poort naar de ziel, en zingen versterkt de spirituele en contemplatieve ervaring.
In HERMETIKA IX 'Vox Angeli II' reflecteert Lang in vier delen op religie en (vrouwelijke) seksualiteit. Voor elk deel bevinden we ons in een andere ruimte en setting. Het eerste en tweede deel Osculetur / Nigra sum zetten meteen de toon. Tussen het spel van fluit, viool en cello door zindert de stem met flarden uit het Hooglied, dat wordt beschouwd als de meest sensuele tekst uit de Bijbel. Herinneringen aan de muziek van Palestrina, een componist uit de renaissance, vermengen zich schaamteloos met samples uit pornofilms. Eeuwenoud resoneert in Langs hedendaagse setting, vaak gekleurd en gemanipuleerd door elektronische technieken zoals sampling (opgenomen audiofragmenten), granulaire synthese (nieuwe geluiden die ontstaan door het versnipperen en herschikken van samples) en loops (meerdere herhalingen van een sample). De muzikale stijl van Lang is een veelheid aan stijlen en genres, met elementen uit onder andere klassieke muziek, jazz en rock. Lang laat ze moeiteloos in en uit elkaar vloeien, contrasteren en samensmelten. De beste manier om de muziek als luisteraar te voelen is door je mee te laten slepen door de tomeloze energie die uit de muziek spat, met als hoogtepunt het derde deel Le Tonnerre.
De mezzosopraan, hier Els Mondelaers, belichaamt zowel de engelen als de demonen die de tekst aansturen. Hoe uitbundig de muziek ook wordt, des te schrijnender is het contrast met de contemplatieve sfeer die Lang aan het eind van dit deel oproept met koorvoorbeelden, een subtiele knipoog naar de eerdere werken in de Hermetika-reeks. In het laatste deel, The Angel's Song, zingt de mezzosopraan een meditatief duet met de elektrische gitaar alsof het een luit is. Opnieuw versmelten twee uitersten in geluid: het ene zoet, het andere opzettelijk vervormd. Zo blijft de spanning waar Bernhard Lang zo van houdt intact tot de laatste noot.
Melissa Portaels